1. Basmacı Hareketi nedir?
Baskın yapan anlamına gelen Basmacı Hareketi Çarlık Rusya döneminde
Kırım, Başkurdistan ve Türkmenistan’da faaliyet gösteren askeri Türk güçleri
için kullanılan bir adlandırmadır. Önemli: Enver Paşa bu harekete katıldıktan sonra 1922’nin
Ağustos ayında Ruslara karşı savaşırken öldürülmüştü.
 |
| Basmacı Hareketi'nin Bayrağı |
2. Manda rejimi nedir?
Manda rejimi I.Dünya Savaşı sonrası ‘kendi kendini yönetmeye yeterli
olmayan halklar’ bahanesini öne sürerek, bu halkların devlet yönetimlerini -daha iyi
idare edeceği iddia edilen başka milletlere- verilmesini öngören rejimdir. Kendine
yeterli olmayan halkları bu düşünceye göre gelişmiş milletler vesayet altına
alacaklardı. Gelişmiş devletlerin kurdukları vesayet ise Milletler Cemiyeti
adına kullanılacaktı. Manda yönetimi milli mücadelenin örgütlenmesi aşamasında
Anadolu’da Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi’nde de tartışılmıştı. Erzurum
Kongresi’nde reddedilmiş. Sivas Kongresi’nde ise kesinlikle reddedilmişti.
3. Manda Rejimi fikri neden ortaya konmuştur?
Orta Doğu I.Dünya Savaşı sonrasında özellikle İngiltere ve
Fransa’nın kontrolüne geçmiştir. İngiltere Irak, Ürdün ve Filistin’i; Fransa
ise Suriye ve Lübnan’ı kontrol altına almıştı. Anadolu işgal atındaydı. Fakat
Wilson Prensipleri’ne göre savaşı kaybeden devletlerden toprak alınmaması
gerekiyordu. İtilaf devletleri bu noktada Wilson İlkeleri’nin ortaya koyduğu bu
maddeyi geçersiz kılmak için manda rejimine bağlı yönetim fikrini ortaya
attılar. Bu fikre göre kendi kendini yönetemeyecek, yetersiz halklar vardı.
Bunlar adına gelişmiş milletler yönetimi ele almalıydı.
4. Manda rejiminin uygulandığı yerler neresiydi?
I. Dünya Savaşı sonrasında Orta Doğu’da kurulan manda yönetimleri
şunlardır:
1936’ya kadar Hatay Fransa mandası(1939’da Türkiye’ye katıldı)
1946’ya kadar Suriye Fransa mandası
1946’ya kadar Lübnan Fransa mandası
--
1930’a kadar Irak İngiltere mandası
1946’a kadar Ürdün İngiltere mandası
Filistin İngiltere mandası
5. Meiji Restorasyonu nedir?
Japonya’nın yüzünü dış dünyaya dönmesi, Avrupa tarzı yeniliklere
kapısını açması Meiji Restorasyonu denilen reform süreci ile başlamıştır. Meiji
Restorasyonu’nu başlatan Japon hükümdarı İmparator Mutsuhito’dur.
6. Kara Perşembe nedir?
24 Ekim 1929 tarihte Kara Perşembe olarak adlandırılır. 1929’da
dünya ekonomik krizi başlamış. New York Borsası’nın çökmüştür. Piyasada para
bir anda yok olmuş. Bankalar batmış. Malvarlıkları erimiştir. Ekonomik krizler
beraber dünyadaki toplam üretim %40, ticaret %65 oranında azalmıştır. Türkiye
1929 ekonomik krizinin etkileriyle devletçi politikalara yönelmiştir. Türk
halkı yerli mallarını kullanmaya teşvik edilmeye bu dönemde başlanmıştır. 4
Nisan 1929’da ilk Yerli Malları Haftası ilan edilmişti.
7. Scala nutku kime aittir?
Scala ismi verilen nutkunda ‘birey devletle uyumlu olduğu ölçüde
önemlidir’ diyen Ulusal Faşist Parti’nin kurucusu olan İtalyan lider Benito
Mussolini’dir.
8. I.Dünya Savaşı sonrası Almanya demokratik düzene hangi anayasa ile
geçmişti?
I.Dünya Savaşı sonrasında Almanya 1919’un Ağustos ayında Weimar
Anayasası ile demokratik düzene geçmiştir. Alman ırkının üstünlüğünü savunan
Nazi Partisi ise ilk kez parlamentoya 1924 seçimleriyle girmiştir.
9. Nazizm ve Nazi Almanyası hakkında bilgi veriniz.
Nazizm şovenist, ırkçı ve faşist bir fikri ifade eder. Bu fikre göre
Alman ırkı diğer ırklardan üstün kabul ediliyor. başka ırklara karışmaması
gerektiği söyleniyordu. I.Dünya Savaşı sonrasında Alman halkın yoksullaşması,
Almanya’nın zor durumda olması Nazizmin yükselmesinde temel etkendir. Nazi
Almanyası’nda kitaplar Nazizm düşüncesine uygun değilse yasaklanıyor. Itaat düşüncesi
topluma yerleştirilmeye çalışılıyordu. Ucuz arabalar üretilmesi, işçilerin
işten çıkarılmasının zorlaşması, konut sorunun çözülmesi, tüketim mallarına zam
yapılmasının yasaklanması gibi çalışmalarla Alman halkı cezbediliyordu. Gestapo
denilen servisle herhangi bir kişi mahkeme kararı olmadan alıkonabiliyordu.
10. Picasso Guernica resminde neyi konu edinmiştir?
Picasso’nun İspanya İç Savaşı’nı konu edinen ünlü tablosunun adı
Guernica’dır.
11. Gazap Üzümleri isimli klasik eser neyi konu edinmiştir?
John Steinbeck’in 1929 ekonomik krizinden sonra Amerika’nın halini
anlattığı eseri Gazap Üzümleri’dir. En çok okunan klasiklerden biridir.
12. Dünyada ilk radyo yayını hangi ülkede yapılmıştır?
Dünyada ilk radyo yayını 1920 yılında ABD’de başlamıştır.
13. Sürrealizm akımı nedir?
I.Dünya Savaşı’nın ortaya çıkardığı şiddet, acı ve travmalara karşı
şair ve ressamlar akılcı tutuma karşı tavır alarak surrealizm (gerçeküstücülük)
akımını ortaya çıkardılar. Gerçeküstücü ressamlar ruhsal durum ve
davranışlarını akıl, mantık, tore, din ve toplumsal baskılardan özgür kılarak
tuvallerine yansıtacaklardı. Gerçeküstücülük akımıyla nerdeyse özdeşleşen
ressam Salvador Dali olacaktı.
14. Atatürk hangi dünya liderine Sezar rolünü oynamak istiyor
demiştir?
Atatürk’ün “Sezar rolünü oynamak isteğinden kendisini
kurtaramayacak” diye nitelendirdiği İtalyan lider Benito Mussolini’dir.
15. Manda rejimi ile sürdürülmek istenen şey nedir?
Manda Rejimi fikrinin ortaya atılmasının nedeni sömürgeciliği devam
ettirmektir.
16. Musul Sorunu hangi antlaşma ile çözülmüştür?
İngiltere Irak’ı hakimiyeti altına aldıktan sonra Musul bölgesi
Türkiye ve İngiltere arasında bir sorun haline geldi. Lozan Konferansı’nda
Musul Sorunu çözülemedi. 1926 yılında Ankara Antlaşması ile Musul Sorunu çözüldü.
17. Yunan lideri Venizelos hangi Türk lideri Nobel Barış Ödülüne aday
göstermişti?
Yunan lideri Venizelos, Türk-Yunan ilişkileri ve Yakın Doğu’da barışçıl
politikalarından dolayı Atatürk’ü 12
Ocak 1934’te Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermiştir.
18. Boğazlar Komisyonu hangi antlaşma ile kaldırılmıştır?
Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile ‘Boğazlar Komisyonu’ kaldırılmıştır.
Boğazlar’da Türk egemenliğini esas alan düzenlemeler yapılmıştı.
19. Sadabat Paktı hakkında bilgi veriniz.
Türkiye, İran, Irak ve Afganistan’ın kurduğu Sadabat Paktı savunma
için kurulmuş bir pakt değildir. Sadabat Paktı bir saldırmazlık (iyi komşu)
paktıdır.
20. Japonların II.Dünya Savaşı öncesinde dillendirdiği Yeni Düzen’in
anlamı nedir?
II.Dünya Savaşı öncesinde Japonya Uzak Doğu’nun en güçlü devleti
haline gelmişti. 1929 Dünya Ekonomik Krizi’nden sonra yumuşak yayılma
anlayışını askeri güce dayalı hale getirdi. 1938’de doğu ve orta Çin’i ele
geçirdi. Japonya ‘Yeni Düzen’ olarak adlandırılan Batılıların doğu Asya’dan
atılması gerektiği düşüncesini savunuyordu.
21. II.Dünya Savaşı öncesi İtalya’sı hakkında bilgi veriniz.
II.Dünya Savaşı öncesinde İtalya’da faşist lider Benito Mussolini
iktidardaydı. Mussolini II.Dünya Savaşında Mussolini liderliğinde gene faşizan
düşüncelere sahip Nazi Almanyası ve Hitler ile aynı safta yer alacaktı.
Ülkedeki farklı etnik kimlikleri İtalyan kimliğine zorlama, muhalefeti
susuturma gibi çalışmalarla ilkin kendini gösteren Mussolini İtalya’nın
Akdeniz’de güçlenmesini sağlamıştı. Fransa’ya karşı ise Almanya’yı bir denge
tahtası olarak görüyordu. İtalya’nın Habeşistan saldırısına başlamasıyla
Almanya Locarno Antlaşması’nı feshedecekti. İtalya’nın Habeşistan’ı işgal
etmesi İngiltere ile İtalya’nın arasını bozdu. İtalya bu yüzden Almanya’ya
yakınlaştı.
22. II.Dünya Savaşı öncesi Nazizm ve Nazi Almanyası hakkında bilgi
veriniz.
II.Dünya Savaşı öncesinde 1929 ekonomik krizi Nazileri iktidara
taşıyan bir basamak görevi gördü. Almanya, 1933 Milletler Cemiyeti’nden
çekildi. Daha sonra Avusturya ilhak edildi. Hitler Avrupa’da yayılmak
istiyordu. I.Dünya Savaşı ile beraber Almanya’nın varolan topraklarının Alman
ırkına yeterli olmadığını iddia ediyordu. (Hayat Sahası fikri) Sonrasında
Çekoslovakya işgal edilecekti. Almanya’nın Polonya’ya saldırması ile İngiltere
ve Fransa Almanya’ya savaş ilan ettiler.
23. Müttefik ve Mihver devletler kimlerdi?
II.Dünya Savaşına katılan devletler müttefik ve mihver devletler
olarak ikiye ayrılarak adlandırılmıştır. Müttefikler: Fransa, ABD, İngiltere ve
SSCB idi. Mihver devletler ise: Almanya, İtalya ve Japonya idi.
24. II.Dünya Savaşı’nda Mihver devletlerin başında hangi liderler
vardı?
II.Dünya Savaşı’nda Almanya’nın başında Hitler, İtalya’nın başında
Mussolini, Japonya’nın başında Hirohito vardı.
25. II.Dünya Savaşı’nda Müttefik devletlerin başında hangi liderler vardı?
II.Dünya Savaşında ABD’nin başında Roosevelt ve Truman, SSCB’nin başında Stalin, İngiltere’nin başında Chamberlain, Churchill ve Clement Attlee, Fransa’nın başında vichy hükümetinin (almanya fransayı işgal ettikten sonra kurulan hükümetin adı vichy’dir.) lideri Petain ve İngiltereye kaçan Fransız direniş lideri General Dö Gol vardı.
Yazar: Tar.Öğr.Osman Kılık
Kaynakça:
Bernard Lewis, Modern Türkiye'nin Doğuşu
Oral Sander, Siyasi Tarih
Ana Britannica
MEB Ortaöğretim ÇTDT Müfredat Kitabı
Yazar: Tar.Öğr.Osman Kılık
Kaynakça:
Bernard Lewis, Modern Türkiye'nin Doğuşu
Oral Sander, Siyasi Tarih
Ana Britannica
MEB Ortaöğretim ÇTDT Müfredat Kitabı
Sayfa 1 > 2